Σύμφωνα με την έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (IPCC) διαπιστώνεται ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν τουλάχιστον στο μισό έως το 2030 διαφορετικά ο κόσμος θα έρθει αντιμέτωπος με πολύ καταστροφικές κλιματικές αλλαγές. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι «η έκταση και το μέγεθος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι μεγαλύτερες από ό,τι είχε εκτιμηθεί σε προηγούμενες αξιολογήσεις». Παράλληλα, στα πλαίσια του COP26, οι πολιτικοί ηγέτες εργάζονται προκειμένου να σταματήσουν την αποψίλωση των δασών και την υποβάθμιση της γης έως το 2030.

Ο Patrik Baboumain, πρεσβευτής της Greenforce σχολίασε ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των σύγχρονων απαιτήσεων σε κρέας μέσω της διατροφής είναι τεράστιες και πως αυτό σημαίνει ότι έχουμε την ευκαιρία να το αποτύπωμα άνθρακα, καθώς και χρήσης γης και νερού, αλλάζοντας τις διατροφικές μας επιλογές. “Μπορούμε να έχουμε απίστευτα θετικό αντίκτυπο στο κλίμα μας και να βοηθήσουμε στη διατήρηση της γης, των εδαφών και των υδάτινων συστημάτων μας, απλώς αλλάζοντας μερικά γεύματα την εβδομάδα σε φυτικές επιλογές”.

Μια ακόμα νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature από τους Humpenöder, et al. (2022) δείχνει ότι η αντικατάσταση του 20% του βοείου κρέατος με υποκατάστατο κρέατος που παράγεται από μύκητες (εναλλακτικές πρωτεΐνες) θα μπορούσε να περιορίσει την αποψίλωση των δασών στο μισό έως το 2050, και παράλληλα τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο Lancet, όπου φαίνεται ότι η μέση κατανάλωση κρέατος στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε από 104 g/ημέρα το 2008-2009 σε μόλις 86 g/ημέρα το 2018-2019. Προκύπτει λοιπόν ότι η κατά κεφαλήν συνολική κατανάλωση κρέατος μειώθηκε κατά 17% την 10ετία αυτή έως το 2019. Ταυτόχρονα μειώθηκε και η κατά κεφαλήν κατανάλωση κόκκινου κρέατος κατά 37% το αντίστοιχο διάστημα.

Εικόνα 1. Πόσοι vegetarian και vegans υπάρχουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Πηγή: Johnson 2022. Via Finder

Όπως φαίνεται στην Εικόνα 1. τα δεδομένα από το Finder δείχνουν μια δραματική αύξηση στο ποσοστό του Ηνωμένου Βασιλείου που ακολουθεί μια vegan δίαιτα από το 2019. Ο αριθμός έχει σχεδόν υπερδιπλασιαστεί και αντιστοιχεί σε πάνω από 2 εκατομμύρια Βρετανούς.

Εικόνα 2. Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή προϊόντων α) με βάση τα φυτά με την μεγαλύτερη συνεισφορά β) με βάση τα δέκα κορυφαία προϊόντα διατροφής με βάση τα ζώα (Xu, X. et al. (2021)).

Σύμφωνα με τους Xu, X. et al. (2021), η διαχείριση της γεωργικής γης κατείχε σημαντικό ποσοστό των συνολικών εκπομπών (38%), ενώ το ρύζι και το βόειο κρέας είχαν την μεγαλύτερη συνεισφορά στα φυτικά και ζωικά προϊόντα (12% και 25%, αντίστοιχα). Όπως συμπεραίνεται, ένα σημαντικό μέρος της ευθύνης βαραίνει τη βιομηχανία της κτηνοτροφίας σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη της μετάβασης σε φυτικά τρόφιμα για τον περιορισμό των επικίνδυνων φαινομένων ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής.

Όλοι μπορούμε να κάνουμε μια μεγάλη αλλαγή ξεκινώντας από ένα γεύμα τη φορά.

Οι καταναλωτικές συνήθειες έχουν αλλάξει δραστικά τα δύο τελευταία χρόνια κατά τη πανδημία του COVID-19. Προκαταρκτικά στοιχεία από τον ΠΟΥ δείχνουν ότι οι άνθρωποι είχαν υψηλότερη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως ο καθιστική ζωή και η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων. Μάλιστα, σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 από  τον οργανισμό έρευνας και ανάλυσης διαΝΕΟσις αποτυπώνεται το μέγεθος του προβλήματος της παχυσαρκίας στην Ελλάδα, όπου το 63% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 18 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, ενώ τα παιδιά στην Ελλάδα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη.

Οι καταναλωτές ωστόσο φαίνεται να συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότερο τα περιβαλλοντικά ζητήματα και λαμβάνουν αποφάσεις για το τι αγοράζουν με βάση τον αντίκτυπο που έχει το προϊόν στον πλανήτη.

Αυτό ενέπνευσε πολλούς να ξεκινήσουν μια σειρά από πρωτοβουλίες για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καταναλωτών αλλά και της κοινωνίας για πιο βιώσιμες πρακτικές – από τη συσκευασία έως τις μεθόδους παραγωγής και την προμήθεια συστατικών. Παράδειγμα αποτελεί ο Οργανισμός Προτύπων Τροφίμων (FSA) του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος δημοσίευσε τη στρατηγική του για τη βελτίωση των τροφίμων κατά την επόμενη πενταετία λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη ανησυχία του κόσμου για την υγεία και την κλιματική αλλαγή.

Ένα ακόμα παράδειγμα προώθησης της μετάβασης σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων αποτελεί η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», βάση της οποίας έχουν δρομολογηθεί πολυάριθμες δράσεις με απώτερο σκοπό την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας σε όλες τις πολιτικές που σχετίζονται με τα τρόφιμα. Σύμφωνα με την στρατηγική πρέπει τα τρόφιμα να παράγονται με τον ελάχιστο αντίκτυπο στη φύση.

Υπάρχουν πολλά σημεία αναφοράς για τη μέτρηση της βιωσιμότητας, αλλά τα επίπεδα άνθρακα είναι ένα από τα πιο καθιερωμένα και αναμφισβήτητα ένα από αυτά που αναγνωρίζουν περισσότερο οι καταναλωτές.

Τα δεδομένα της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης για κρέας σε συνδυασμό με τις συμβατικές μεθόδους παραγωγής κρέατος φαίνεται λοιπόν να συμβάλλουν σημαντικά στην περιβαλλοντική κρίση. Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες αποτελούν μια σημαντική αναφορά για την άμβλυση της εξάρτησής μας από την βιομηχανική κτηνοτροφία. H στροφή σε αυτόν τον κλάδο θα μπορούσε να συμβάλλει ευεργετικά στην μείωση των εκπομπών που προκύπτουν από τη βιομηχανία των τροφίμων, αφού αποδεσμεύοντας ένα αρκετά μεγάλο μέρος γης δίνεται η επιλογή επαναχρησιμοποίησής της για αναγεννητική γεωργία, αναδάσωση, παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, ανάκτηση οικοσυστημάτων και άλλα.

Εν κατακλείδι, προκειμένου να επιταχυνθεί και να διευκολυνθεί η μετάβαση στη βιωσιμότητα και να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ γίνονται ολοένα και πιο βιώσιμα χρειάζεται να θεσπιστεί ένα οριζόντιο νομοθετικό πλαίσιο. Ενόψει αυτής της κλιμακούμενης κρίσης, ο μετριασμός, η προσαρμογή και η καινοτομία πρέπει να συμβαδίζουν.

Βιβλιογραφία

• Humpenöder, F., Bodirsky, B.L., Weindl, I. et al. (2022). Projected environmental benefits of replacing beef with microbial protein. Nature 605, 90–96.
• Xu, X., Sharma, P., Shu, S. et al. (2021). Global greenhouse gas emissions from animal-based foods are twice those of plant-based foods. Nat Food 2, 724–732.
• FAO (2018). The future of food and agriculture – Alternative pathways to 2050. Supplementary material. Rome. 64 pp. Available at: https://www.fao.org/3/CA1564EN/CA1564EN.pdf
• ΔιαΝΕΟσις (2022). Παχυσαρκία και συνοδά καρδιομεταβολικά νοσήματα: Αιτίες – Συνέπειες – Λύσεις. Διαθέσιμο στο: https://www.dianeosis.org/wp-content/uploads/2022/02/obesity_final11022022.pdf

Ηλεκτρονική Βιβλιογραφία

• https://www.euroveg.eu/2021-ipcc-report/
• IPCC report. Available at: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM_final.pdf
• The Good Food Institute. (2022). Agriculture is at a climate crossroads. Alternative proteins are a global solution. Available at: https://gfi.org/blog/agriculture-is-at-a-climate-crossroads-alternative-proteins-are-a-global-solution/?utm_campaign=agriculture-is-at-a-climate-crossroads-alternative-proteins-are-a-global-solution&utm_source=linkedin&utm_medium=social
• Johnson (2022). How many vegetarians and vegans in the UK? Via Finder. Available at: https://www.finder.com/uk/uk-diet-trends
• The Good Food Institute (2022). Fifth National Climate Assessment Zero Order Draft, Chapter on Agriculture, Food Systems, and Rural Communities. Press Release. Available at: https://drive.google.com/file/d/1NIeh9WV-Aj2vx9MWSozEGcF6lhfTqqDc/view
• Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» https://www.consilium.europa.eu/el/policies/from-farm-to-fork/

Η ευθύνη για το περιεχόμενο των άρθρων στην περιοχή «Γνωρίζετε ότι» της ιστοσελίδας της HellasVeg ανήκει στον συντάκτη κάθε άρθρου – για τον σκοπό αυτό τα άρθρα δημοσιεύονται επωνύμως.